กล่าวได้ว่า…ลักษณะตุงราศีนั้นจะมีรูปนักษัตรหรือรูปสัตว์ประจำสิบสองราศี ไล่เรียงกันไปตั้งแต่ …หนู วัว กระต่าย เสือ งูใหญ่…ซึ่งโดยตามคติความเชื่อชาวล้านนานั้นจะหมายถึงสัตว์ในนิยายคือ “นาค” ต่อเนื่องมาถึงงูเล็ก แพะ ม้า ลิง หมา ไก่ หมู…โดยความเชื่อประจำปีกุญชรนั่นก็คือ “ช้าง”

“ตุง 12 ราศี” หรือ “ตุงเปิ้ง”…กระบวนการขั้นตอนการทำนั้นมีความละเอียดมากพอสมควร แสดงถึงความมุ่งมั่นตั้งใจของผู้ทำได้เป็นอย่างดี ชาวล้านนาดั้งเดิมจะทอด้วยเส้นด้าย ฝ้าย และไหม…ทออย่างประณีตด้วยกี่ ส่วนใหญ่แล้วจะเป็น “ชาวไทใหญ่” กับ “ชาวไทลื้อ” ที่ทอตุง 12 ราศีที่ว่านี้

อีกแห่งที่บ้านป่าซาง จังหวัดลำพูน ชาวไทลื้อที่นี่จะทอรูปสัตว์สิบสองราศีและคั่นด้วยตอกไม้ไผ่เช่นเดียวกัน หากแต่พิเศษกว่าคือการทอที่มีความละเอียด สมจริง สวยงาม

ที่สำคัญ…ตุงยังมีความใหญ่กว่า ยาวกว่า ในส่วนหัวตุงจะทำด้วยไม้วางเรียงกันแล้วผูกด้วยด้าย ตัดเป็นรูปกาแล…สะท้อนเอกลักษณ์ของตุงจังหวัดลำพูน

ฐานข้อมูลท้องถิ่น จังหวัดเชียงราย ศูนย์บรรณสารและสื่อการศึกษา มหาวิทยาลัยแม่ฟ้าหลวง กล่าวถึง “ตุง 12 ราศี กับป๋าเวณีปี๋ใหม่เมือง” ไว้อีกว่า ตุงสิบสองราศีนิยมใช้ใน “วันเทศกาลสงกรานต์” หรือ “วันปีใหม่ชาวล้านนา” นิยมนำตุงมาผูกติดกับค้างตุง ขึ้นเสาไม้ไผ่

เพื่อนำไปปักประดับรวมกับตุงไชย…ธงแบบหนึ่งที่ทำมาถวายเป็นพุทธบูชา ใช้ในงานเฉลิมฉลองต่างๆ โดยมีศรัทธาความเชื่อสืบต่อๆกันมาว่าผู้ที่บูชาด้วยตุงนี้แล้วเมื่อตายไปจะได้ขึ้นสวรรค์ หรือเมื่อหากต้องตกนรกชายตุงก็จะกวัดแกว่งฉุดวิญญาณขึ้นมาจากนรกได้

“ตุง” ทำขึ้นมาเพื่อเป็นพุทธบูชาและใช้ในพิธีกรรมต่างๆมาแต่โบราณนานมา ชาวล้านนามีความเชื่อต่อตุงทำให้พิธีกรรมที่มีความศักดิ์สิทธิ์ที่ปฏิบัติสืบต่อกันมาอย่างต่อเนื่อง การทำตุงถวายเป็นพุทธบูชาถือเป็นสิ่งปรารถนาสูงสุด เป็นบุญกุศลยิ่งใหญ่เพื่อให้ตนเองได้ขึ้นสวรรค์