ถาม : การเจริญสมาธิ พอเราดำเนินมาเรื่อย ๆ ก็ออกไปข้างนอกเอง ?
ตอบ : พอตันแล้วเราทิ้งไม่ได้ ต้องย้ำแล้วย้ำอีก ซ้ำแล้วซ้ำอีก เพราะถ้าตันแปลว่ากำลังของเราไม่พอที่จะข้าม จุดที่เราจะข้ามสูงเกินไป เราก็เลยเหมือนอย่างกับเดินชนกำแพง ต้องทำซ้ำแล้วซ้ำอีกย้ำแล้วย้ำอีก สลับไปสลับมาระหว่างสมถะก็คือสมาธิ กับวิปัสสนาก็คือปัญญา สลับไปสลับมาสร้างสมกำลังไปเรื่อย ๆ ถ้ากำลังพอก็จะก้าวข้ามไปได้เอง แล้วเราก็จะรู้สึกว่า โอ๊ย…ได้อะไรเยอะมากเลย แต่พอชิน ๆ แล้ว อ้าว…ได้แค่นิดเดียวอีกแล้ว ตอนแรกจะรู้สึกว่าได้เยอะทุกครั้งแหละ
ถาม : จะพัฒนาก้าวกระโดดเอง ?
ตอบ : ก็คือเราทำไปเรื่อย ๆ จะสะสมตัวไปเหมือนอย่างกับน้ำ พอจำนวนมากพอก็จะไหลล้นข้ามเครื่องกั้นไปเอง คราวนี้ช่วงระหว่างสะสมนี่บางคนเจอไป ๓ ปี ๕ ปี จะเบื่อไม่ได้ ต้องตั้งหน้าตั้งตาทำไปเรื่อย ๆ ไป…สู้ต่อไป
